به نقل از «ایران آنلاین»

رهاشدگی کودکان در دهکده جهانی

تاریخ انتشار: ۱۹ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۵۷۰۹۲۵

روزنامه ایران: جاذبه رنگ و تصویر و صدا کودک را با خودش می برد. از روزگاری که اینترنت به زندگی ما وارد شد تا امروز که همه، حتی کودکانمان بازی های مختلف را دانلود می کنند زمان زیادی نگذشته اما همین زمان کوتاه هم وابستگی زیادی را به این فضای جادویی برای کودکانمان ایجاد کرده است. براساس پیمایشی که در شبکه کودک تلویزیون انجام گرفته است امروز اصلی ترین مصرف کننده فضای مجازی، افراد زیر 18 سال هستند؛ یعنی حدود 14 میلیون مصرف کننده فضای مجازی در این سن داریم، بسیاری از کودکان زیر 7 سال نیز در فضای مجازی هستند و بیش از 47 درصد کودکان زیر 7 سال تبلت اختصاصی دارند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این در حالی است که در بسیاری از کشورهای جهان بر محتواهایی که قرار است در اختیار کودکان زیر 7 سال قرار بگیرند نظارت های جدی وجود دارد و حتی به اذعان کارشناسان، کودکان زیر دو سال به هیچ عنوان نباید از تلفن همراه استفاده کنند اما زندگی در دنیای رسانه ها مهارت ها و توانایی های خاص خود را هم نیاز دارد. همان طور که والدین و متولیان امور تعلیم و تربیت تلاش می کنند تا با فراهم کردن امکانات تحصیلی، آموزشی و ورزشی کودکان را برای زندگی بهتر آماده کنند، باید توانایی های لازم را برای استفاده درست از فضای مجازی و اطلاعات موجود در آن را نیز در فرزندان خود فراهم کنند برای همین توجه جدی به «سواد رسانه ای» و ضرورت آموزش و توجه به آن در سراسر دنیا مورد توجه است؛ مساله ای که به نظر می رسد در کشور ما بخصوص در حوزه کودک مورد غفلت قرار گرفته است.

​​​​​​​لیلا وصالی دکترای علوم ارتباطات، استاد دانشگاه علامه طباطبایی و معاون آموزش انجمن سواد رسانه ای ایران در گفت و گو با «ایران» با تاکید بر اینکه سواد رسانه ای برای دنیای رسانه ای تعبیه شده می گوید: سال ها قبل سن استفاده از رسانه ها بالاتر بود. در دوران همه گیری بیماری کرونا به دلیل شرایط خاص آن روزها که یکی از آنها قرنطینه و خانه نشینی بود استفاده از فضای مجازی گسترش پیدا کرد و از آنجا که یکی از ابزارهای آموزش، ارتباط و سرگرمی، فضای مجازی بود استفاده از اینترنت و شبکه های اجتماعی و به طور کلی رسانه ها در خانواده ها دستخوش تحولاتی شد که عمده ترین آن حضور چشمگیر کودکان در این فضا و شخصی سازی فضای مجازی در محیط خانواده ها بود.

این کارشناس حوزه رسانه با تاکید بر اینکه نیازمند بازتعریف جدیدی در استفاده از رسانه ها هستیم، می گوید: البته به نظرم از مدت ها قبل نیازمند این بازتعریف جدید در حوزه رسانه ها بوده ایم اما با توجه به شرایطی که این چند سال تجربه کردیم که مهم ترین آن پایین آمدن سن استفاده از رسانه ها بود و حضور کودکان در شبکه های اجتماعی هم بیشتر شده است باید تدابیر مناسبی را هرچه سریع تر در این حوزه اتخاذ کنیم. البته بخشی از این تدابیر باید از سوی والدین بخصوص مادرها باشد. مادران باید همان طور که بر تغذیه یا مسائل آموزشی کودکشان نظارت می کنند بر خوراک فکری بچه ها هم نظارت داشته باشند، چرا که کودکان در اکثر مواقع زمینه فکری را از والدین می آموزند از همان بازی هایی که براحتی در گوشی پدر و مادر دانلود می کنند تا کارتون ها و برنامه هایی که خانواده در اختیار کودک قرار می دهند در واقع فکر او را آماده می کنند. این مهم است که چه چیزهایی را به خورد فکر کودک می دهیم. پس در مرحله اول مهم است که والدین مجهز به سواد رسانه ای باشند، در مرحله بعد در مهدهای کودک و در مکان هایی که کودک با همسالانش ارتباط می گیرد باید نظارت وجود داشته باشد، باید شیوه تفکر انتقادی را به کودکانمان بیاموزیم، باید انواع دیدگاه های مختلفی که وجود دارد را با زبان ساده برای کودکان مطرح کنیم، باید کودکان بدانند که انسان های مختلفی با افکار و دیدگاه ها فرهنگ و رسوم مختلفی برای آنها برنامه یا بازی هایی را می سازند که ممکن است برخی از آنها در فرهنگ و اداب اجتماعی ما پسندیده نباشد و کودک باید بتواند تشخیص دهد که کدام خوب و کدام بد است و این محقق نمی شود مگر آموزش با زبان ساده که خانواده و متولیان تعلیم و تربیت کودک با زبان کودک هنجارهای ملی و مذهبی را آموزش دهند.

معاون آموزشی انجمن سواد رسانه ای ایران در ادامه با بیان اینکه خیلی از محتواهای مربوط به کودکان محتواهای مخربی هستند، می گوید: بچه ها بین دو مرحله یک بازی ممکن است با محتواهای نامناسبی حتی جنسی مواجه شوند که بسیار خطرناک است و کودک را با آسیب های اجتماعی و روانی زیادی مواجه می کند، بنابراین نباید فقط یک بازی نصب کنیم و کودک را با بازی رها کنیم، کودکان تا قبل از 11 سالگی باید از بازی های آنلاین بشدت اجتناب کنند و بعد از این سن هم به صورت کنترل شده و بعد از آموزش به کودک می توان اجازه بازی آنلاین را داد. کودک باید یاد بگیرد در فضای آنلاین از خودش محافظت کند. باید حفاظت از اطلاعات را یاد بگیرد و بداند ممکن است دوستی هایی در این فضا پیدا کند پس باید در قبال ارتباطاتی که از فضای مجازی به فضای واقعی وارد می شود اطلاعات داشته باشد البته سن آموزش مسائل مربوط به رسانه به سن مصرف کودک بستگی دارد که این سن مصرف، در خانواده ها و در فرهنگ های مختلف متفاوت است.

این مدرس ارتباطات به این سوال که اگر آموزش های لازم به کودک داده نشود چه اتفاقی می افتد چنین پاسخ می دهد: اگر خانواده نتواند آموزش درست را به کودک خود بدهد کودک با یک واسطه از طریق دوستان و همسالانش به اطلاعات دست پیدا می کند؛ اطلاعاتی که ممکن است بیش از اندازه باشد و با فضای ذهنی کودک تناسب نداشته باشد. در حالی که اگر خانواده مجهز به سواد رسانه ای باشند می توانند با کودک همراهی کنند. در سراسر دنیا حتی کشورهای صاحبان تکنولوژی رسانه ای استفاده از رسانه ها برای کودکان زیر سه سال ممنوع است و برای کودکان با سنین بالاتر هم محدودیت هایی وجود دارد مثلا در آلمان کودک از زمان تولد صاحب آیدی ای می شود که در ثبت احوال ثبت می شود و براساس آن در هر سنی دسترسی هایی به کودک داده می شود. در بسیاری از کشورها حتی قوانین خاصی برای استفاده کودکان در نظر گرفته شده است ولی متاسفانه دسترسی کودکان به رسانه ها در کشور ما رها شده است و نظارت جدی هم روی آن وجود ندارد. متاسفانه خانواده ها از آسیب های مواجهه زودهنگام کودکان با رسانه ها آگاه نیستند همان طور که در میهمانی وقتی کودکی در جمع است رفتار و گفتارمان متفاوت است در زمان استفاده از رسانه ها نیز باید به حضور کودکان توجه داشته باشیم و بدانیم هر فردی با هر سنی و تفکری در فضای مجازی وجود دارد. استفاده زودهنگام از رسانه ها فرصت مواجهه های طبیعی را از کودکانمان می گیرد وقتی کودک رنگ آمیزی را فقط در گوشی موبایل تجربه کرده درک او از رنگ خدشه دار می شود چرا که آن چیزی که در فضای مجازی می بیند با رنگ های موجود در طبیعت متفاوت است بهتر است بگذاریم کودکانمان تجربه های جدی را از فضای واقعی دریافت نمایند و از فضای مجازی به عنوان مکمل استفاده کنیم. 

وصالی در پایان با اشاره به اهمیت آموزش سواد رسانه ای در ایجاد خودمراقبتی درکودکان می گوید: قبلا توصیه می کردند که سیستم کامپیوتر فرزندمان را در قسمتی از خانه که مکانی عمومی است بگذاریم تا عملکرد او را زیر نظر داشته باشیم ولی الان هرکدام یک گوشی موبایل در دست دارند و در دنیای خود غرق هستند که این نظارت سخت شده است. نوجوان الان اجازه نمی دهد به گوشی او دسترسی داشته باشیم. بنابراین ما با آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان سعی می کنیم که این خودمراقبتی را در آنها ایجاد کنیم. اما پدر و مادر در گام نخست جهت شکل دادن به ذائقه کودک تصمیم گیرنده هستند. به عنوان مثال کودکی که خوراکی های ترش دوست دارد اگر یک جعبه شیرینی هم جلوی او بگذارید، دست به شیرینی نمی زند. بنابراین اولین اتفاقی که سنگ بنایش باید در خانواده ها گذاشته شود، بحث ذائقه سازی است. ما ذائقه رسانه ای فرزندمان را شکل می دهیم تا چه چیزی را دوست داشته باشد و چه چیزی را دوست نداشته باشد، چه چیزی را خوب بداند و چه چیزی را بد.

خانواده ها باید مجهز به سواد رسانه ای باشند
دکتر محمدصادق افراسیابی موسس انجمن سواد رسانه ای ایران و معاون کاربران و تنظیم گری اجتماعی ساترا (سازمان تنظیم مقررات رسانه های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی) در گفت و گو با «ایران» ضمن تاکید بر این نکته که در جامعه امروزدر برخی گروه های اجتماعی شاهد نوعی خوش بینی کاذب نسبت به رسانه های بیگانه هستیم، می گوید: من همیشه با خودم فکر می کنم آیا در زمان جنگ تحمیلی ممکن بود یک سرباز ایرانی خود را براحتی در اختیار دشمن قرار دهد تا او را به اسارت بگیرد حتما پاسخ خیر است اما چکونه می شود که برخی هموطنان ما امروز ذهن خود را براحتی در اختیار رسانه هایی قرار می دهند که به سهولت دروغ می گوید تا ملت ایران را اسیر دوقطبی سازی های کاذب و ایجاد آشوب های داخلی نماید؛ حتما زیست در جامعه ای که ما در آن با گرگ های رسانه ای خارجی روبه رو هستیم نیازمند مهارت هایی است که اشخاص از کودکی به فهم درستی از شرایط جدید برسند و نسبت به رسانه های بیگانه خوش بین نباشند بلکه همواره با تردید نسبت به پیام های رسانه های بیگانه نگاه کنند و تفاوت رسانه غریبه را از رسانه دوست درک کنند، آموزش این تفاوت گذاری باید در سنین کودکی شکل بگیرد و براحتی از طریق شباهت سازی داستان های قدیمی گرگ ناقلا به شرایط امروز رسانه های بیگانه می توان این آموزش ها را به کودکان ارائه کرد. این مدرس ارتباطات در ادامه با بیان اینکه مهارت های تشخیص اخبار جعلی به جهت ضرورت برخورداری از توان تحلیل بالا نیاز به افزایش سن دارد، تاکید می کند: آموزش میزان شک منطقی نسبت به رسانه ها در سنین کودکی حتما لازم است. 

یک راه ساده در خصوص تشخیص اخبار جعلی این است که شایعات را در موتورهای جست و جو سرچ کنیم اگر رسانه های رسمی، خبر را بیان کرده بودند احتمال می دهیم ممکن است خبر درست باشد اما اگر رسانه های رسمی خبر را بیان نکرده بودند حتما باید شک کرد. اگر شبکه های ماهواره ای خبری جعلی را با مهارتی که دارند طوری آماده کردند که حتی برخی هنرمندان کشور هم فریب خوردند اینجا حتما مساله پیچیدگی های زیادی دارد که نیاز است نهضت سواد رسانه ای ویژه پدران و مادران ایجاد شود که والدین مهارت های تشخیص اخبار جعلی را یاد بگیرند و بتوانند اول خودشان را در برابر موج اخبار جعلی حفظ کنند و در گام مراقب فرزندان خود باشند.

 بنابراین مهارت شک راهبردی و منطقی را باید از سنین مهد کودک و پیش از دبستان به کودکان آموزش داد اما برخی مهارت های دیگر نظیر تجزیه و تحلیل محتوا در سنین بالاتر مقدور است و ما باید حتما همواره بر آموزش سواد رسانه ای از سنین پیش دبستان و دبستان تا آموزش عالی توجه و تاکید داشته باشیم اما باید این آموزش ها به صورت کاربردی انجام شود و اینجا این بحث مطرح می شود که صرفا تدوین کتب درسی برای مقاطع مختلف کافی نیست بلکه باید مربی و معلم توان آموزش را به شکل کاربردی داشته باشد که ما در ایران در این زمینه هم ضعف داریم. 

معاون کاربران و تنظیم گری اجتماعی ساترا در پایان با اشاره دوباره ضرورت آموزش سواد رسانه ای به خانواده ها می گوید: خانواده باید ابتدا مجهز به سواد رسانه ای باشند و آن را یاد بگیرند تا بتوانند در مرحله بعد مهارت های والدگری در زیست بوم رسانه ها را بیاموزند و اجرا کنند طبیعتا کسی که خودش از سواد رسانه ای بالایی برخوردار نباشد نمی تواند معلم خوبی برای سواد رسانه ای باشد. 

انتهای پیام/

mdi-penسمیه افشین فر

منبع: ایران آنلاین

کلیدواژه: استفاده از رسانه ها آموزش سواد رسانه ای رسانه های بیگانه فضای مجازی فضای مجازی داشته باشیم برای کودکان رسانه ها اخبار جعلی خانواده ها کودکان زیر چه چیزی مهارت ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۵۷۰۹۲۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بازی برای کودکان خیلی مهم است اما جایگاه ادبیات هم حفظ شود

لاله جعفری نویسنده حوزه کتاب کودک، درباره وضعیت کتاب کودک و نوجوان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: خوشبختانه امروز طیف وسیعی از کتاب‌ها در بازار نشر وجود دارد اما در مقابله با تالیف‌های خارجی که مخاطب زیادی دارند نویسندگان ایرانی کار سختی پیش رو دارند چون باید به نحوی بنویسند تا بچه‌ها فقط به دنبال کتاب‌های ترجمه نروند و به دنبال تالیفات داخلی نیز باشند.

وی افزود: همچنین گستردگی سبک‌های ادبی در حوزه کودک زیاد است و تنوع خوبی وجود دارد. ما داستان‌های تخیلی، ترسناک، طنز، علمی و… را داریم و این تنوع باعث می‌شود تا بچه‌ها به طرف کارهای تألیفی جذب شوند. البته که هنوز فاصله بسیاری با آثار خارجی داریم، چرا که گرانی کاغذ و چاپ باعث شده تا ناشران محدودتر کار کنند و این محدودیت‌ها برای نویسندگان نیز به‌وجود می‌آید. امیدوارم این مشکلات حل شوند و آثار تألیفی در کنار ترجمه بچه‌ها را به سمت خود جلب کنند.

نویسنده کتاب «چوم چوم» درباره یافتن ایده برای نگارش و همراهی با کودک امروز گفت: سعی می‌کنم تجربه‌های میدانی زیاد داشته باشم و با بچه‌ها کار کنم. حواس پنجگانه خود را در مواجه با بچه‌ها تقویت کنم. در پارک، خیابان، مترو و هر جایی‌که کودکی می‌بینم شش دانگ حواسم را جمع کنم تا ببینم عکس‌العملش در مقابله با مسائل چگونه است و سعی می‌کنم ایجاد ارتباط کنم و ببینم مدل حرف‌زدن‌شان تا چه اندازه نسبت به بچه‌های دوره خودمان تغییر کرده است. در کنار این مشاهده میدانی سعی می‌کنم کتاب‌های پرفروش دنیا را بخوانم و نکات قابل توجه آن را درک کنم. از سوی دیگر تلاش می‌کنم تا در فیلم‌ها، انیمیشن‌ها یا حتی بازی‌های رایانه‌ای جستجو کنم ببینم آثار پرطرفدار چه نکاتی به همراه دارند که بچه‌ها به سمت آن‌ها جلب می‌شوند.

جعفری به چگونگی ترغیب بچه‌ها برای مطالعه و فرهنگ‌سازی در راستای مطالعه گفت: بازاریابی مهم‌ترین مساله است. تبلیغات اثر بسیار زیادی دارد و فکر می‌کنم رسانه‌ها حرف اول را در این میان می‌زنند. امروز بین دو فیلم برای پخش، رقابت و تبلیغات گسترده‌ای وجود دارد، چه در شبکه‌های داخلی و چه فارسی زبان خارجی؛ در حالی‌که برای کتاب ما هیچ تبلیغی نداریم. فکر می‌کنم سهل‌الوصول‌ترین راه، همین تبلیغ است. هرچند که هزینه‌بر است، اما رسانه‌های داخلی مانند تلویزیون، به نوعی جزو مایملک مردم ایران به شمار می‌آید و باید از آن استفاده شود. ما در طول روز همه نوع تبلیغی در رسانه می‌بینیم، غیر از کتاب.

وی ادامه داد: از سویی فکر نمی‌کنم در مدارس هیچ تمرکزی روی این مسئله وجود داشته باشد. این اتفاق در حالی است که بیشترین زمان را فرزندان ما در مدرسه و در کنار هم می‌گذرانند و می‌توان برای آن‌ها ساعت مطالعه، یا زنگ کتاب تعریف کرد و به هزار نوع، نه به شکل خشک و اجباری بلکه با بازی و سرگرمی تبلیغ کتاب کرد تا فرهنگ مطالعه در میان بچه‌ها ایجاد شود.

این‌نویسنده گفت: ناشران به دنبال کتاب‌هایی همراه با بازی و سرگرمی هستند و وجه بازی برای‌شان غالب است. درست است که بازی نقش مهمی در زندگی کودک دارد، اما ادبیات نیز جایگاه خودش را دارد و باید این جایگاه حفظ شود. ناشران مجبور هستند برای فروش کتاب دست به هر کاری بزنند و کالایی تولید کنند که روی دست‌شان نماند. اما کتاب‌هایی که ادبیات خالص هستند و به جشنواره‌های داخلی و خارجی راه پیدا می‌کنند هر روز کمرنگ و کم‌تعداد شده‌اند و این را من از سفارش‌هایی که به خودم ارائه می‌شود، می‌بینم. ناشر از من می‌خواهد که سری کاری کنم در حالی که باید بذر آگاهی در ذهن کودک کاشته شود و این با یک اثر خوب اتفاق می‌افتد، اما امروز این گونه نیست. وی در پایان گفت: امیدوارم شرایطی فراهم شود تا نویسنده آنچه که دلش می‌خواهد را بنویسد و تنها سفارشی کار نکند.

کد خبر 6090973 زینب رازدشت تازکند